Jacy jesteśmy? Jaka jest nasza szkoła? Jakie zasady obowiązują u nas?

Czy potrafisz odpowiedzieć na te pytania? Czy mogłabyś/mógłbyś w 30 minut przedstawić nowemu nauczycielowi, jaka jest Twoja szkoła? Co ma robić, a czego na pewno nie robić?

Odpowiedź na te pytania to podstawa funkcjonowania i uświadamiania sobie jaka jest nasza szkoła, nasze przedszkole. Bo każda szkoła jest inna. Ma inną kulturę, inne zasady, często nawet nie są opisane. Wydaje się, że wszyscy wiedzą, że tak jest. Ale nowe osoby, które rozpoczynają pracę w szkole, tego nie wiedzą. Najczęściej bazują na swoich wcześniejszych doświadczeniach, często są to doświadczenia ze szkoły, do której sami chodzili.

Proponuję przygotować dokument – informację, małe kompendium wiedzy o Twojej szkole/przedszkolu, dzięki któremu każdy dowie się, jaka naprawdę jest Wasza placówka.

Jak wprowadzać nowych nauczycieli?

Wczoraj miałam ważną rozmowę. Nowi nauczyciele przychodzą do szkoły i…, jeśli nie są wprowadzani w kulturę szkoły, to działają niezgodnie z tym, jakie zasady tutaj obowiązują. Czują się zagubieni. Nie wiedzą co i jak robić? W najgorszym przypadku działają wbrew przyjętym zasadom i – w sposób niezamierzony – wprowadzają chao i cofają szkołę w rozwoju.

Wiem, że są dyrektorzy, którzy sprawdzają gotowość przyjmowanego do szkoły nauczyciela do postępowania zgodnie z misją, wizją, wartościami szkoły i wiem też, że wielu dyrektorów tego nie robi. Szczególnie teraz, kiedy braki kadrowe są tak wielkie.

Komu jeszcze są potrzebne informacje o szkole?

Innym pracownikom – wszyscy odpowiadamy za to, co się dzieje wewnątrz organizacji. Pani sprzątająca, która z uporem wartym lepszej sprawy przestawia ławki ustawione do pracy w małych grupach, robi to, bo nie wie, że szkoła jest właśnie w procesie wdrażania programu K2x2 i nauczyciele często pracują właśnie łącząc uczniów w małe zespoły.

Uczniom i ich rodzinom. Rodzice naszych uczniów w większości chodzili do szkół pracujących tradycyjnie. Ławki ustawione jedna za drugą, oceny, sprawdziany, kartkówki, apele, nudne i patetyczne rozpoczęcia i zakończenia roku szkolnego itd. Nic więc dziwnego, że są pierwszymi oporowymi, kiedy szkoła/przedszkole pracuje inaczej. Przygotowując dla nich informacje po prostu pomagamy im lepiej zrozumieć, po co wprowadzamy zmiany, jakie korzyści przyniesie to ich dzieciom. Nawet jeśli nie wszystko zaakceptują od razu (przywiązanie do ocen cyfrowych stawianych na co dzień bywa bardzo silne).

Organowi prowadzącemu i oczywiście Kuratorium Oświaty. Jeśli mamy na piśmie, jak pracuje nasza szkoła/przedszkole, co jest dla nas ważne, jakie programy wdrażamy, jak uczymy to… trudno będzie wizytatorom nalegać na więcej stopni albo więcej kartkówek albo narzucać nam nieciekawe pomysły.

Po co nam taki dodatkowy dokument?

Wiem, wiem. Wielu z Was powie, ale przecież jest statut, inne dokumenty, które wszystko regulują. Ale komu się chce czytać statut albo śledzić wszystkie dokumenty szkole i zarządzenia dyrektora. Więc zdecydowanie lepiej zebrać najważniejsze informacje w jednej publikacji, którą każdy będzie mógł przeczytać.

Ważne jest, aby był to nie za długi dokument (myślę, że 50 stron A4 to granica objętości). Napisany prostym językiem. Najlepiej, żeby jeszcze dodać do tego dobre ilustracje. Co można przedstawiać w formie tabeli, wykresów, w punktach jako check listy itd. Jednym słowem warto zrobić wszystko, aby ułatwiać odbiorcom czytanie.

Myślę też, że tworzenie takiego dokumentu może stać się dla nauczycieli pracujących w szkole/przedszkolu momentem poważnych refleksji. Dokonania samooceny – czy ja przestrzegam zasad, procedur opisanych w informatorze o naszej szkole? Tworzenie takiego dokumentu może być też momentem krytycznej refleksji nad tym, co robimy i poszukaniem lepszych, prostszych rozwiązań. Może też być momentem, kiedy nauczyciele wejdą na drogę współpracy. Być może uświadomią sobie, jak bardzo się różnią w podejściu do kwestii związanych z ocenianiem, sprawdzaniem wiedzy i umiejętności uczniów, zadawania prac domowych… i wielu, wielu innych ważnych dla efektywnego uczenia się i rozwoju uczniów.

Co może zawierać taki informator o szkole/przedszkolu?

1. Przede wszystkim misja, wizja i wartości szkoły. Bez tego nie dacie rady wyznaczać wspólnej drogi rozwoju Waszej placówki, nauczycieli, lidera, wszystkich pracowników, uczniów itd.
2. Dane adresowe i kontaktowe.
3. Informacje o tym ilu jest uczniów, ile klas, o nauczycielach, kadrze zarządzającej, innych pracownikach szkoły. Kto za co jest odpowiedzialny.
4. Kalendarz szkolny/przedszkolny. Czyli taki plan pracy. Co, kiedy planujemy, jakie imprezy, jakie wydarzenia, itd. Kiedy są egzaminy, kiedy przerwy świąteczne. To sprawia, że informator powinien być aktualizowany co roku.
5. Zasady organizacji pracy szkoły/przedszkola. Od której jest otwarta, jak działa świetlica, itd. Jakich mamy dodatkowych specjalistów? Pedagog, psycholog, stomatolog, pielęgniarka. Może jakieś specyficzne zajęcia. Koła zainteresowań. Zajęcia w ramach projektów.
6. Informacje o przestrzeni szkoły. Często zakładamy, że wszyscy, wszystko wiedzą, a tak nie jest! Szczególnie rodzice często po prostu nie wiedzą, gdzie jest stołówka, gdzie sekretariat, jak dojść na salę gimnastyczną. Więc plan szkoły ze wskazaniem, co, gdzie się mieści jest moim zdaniem niezbędny. Do tego możecie dodać inne kwestie związane z estetyką szkoły. Np. że na korytarzy wiszą tablou z wizerunkami każdej klasy opuszczającej szkołę. Kwestia gazetek. Coraz więcej szkół odchodzi już od postkomunistycznego zwyczaju robienia gazetek tematycznych na tablicach zawieszonych na ścianach korytarzy. Zamiast tego ściany zamieniają się w galerie twórczości uczniów albo jeszcze inaczej są wykorzystywane.
7. Zasady oceniania. To jest bardzo ważna informacja. Warto dać to w bardzo skróconej i jednoznacznej formie. Jeśli w szkole są nauczyciele, którzy pracują bez stopni to koniecznie trzeba to napisać i opisać. Żeby wszyscy wiedzieli, jak pracują poszczególni nauczyciele, czego można się spodziewać.
8. Zasady sprawdzania wiedzy i umiejętności uczniów. Podobnie jak w przypadku oceniania coraz większa liczba nauczycieli, szczególnie tych, którzy rezygnują z ocen, rezygnuje też z kartkówek i sprawdzianów. Stosuje inne formy sprawdzania postępów uczniów. Koniecznie trzeba to opisać.
9. Jakie programy szkoła/przedszkole realizuje. Wiele szkół jest w programach CEO związanych z ocenianiem. Są też inne programy – chociażby realizowany przez nas program K2x2 dotyczący kształtowania kompetencji kluczowych w szkołach. Jest też wiele, wiele innych. W przedszkolach np. „Przyjaciele Zipiego” albo „Klucz do uczenia się”. Opisanie ich w informatorze pozwoli nowym osobom dołączającym do zespołu dowiedzieć się, czego powinni się nauczyć, aby pracować tak, jak pozostali. Dla rodziców i uczniów będzie to pokazanie po co są podejmowane różne działania.
10. Jakie zespoły funkcjonują w szkole. Nauczycielskie, uczniowskie, rodzicielskie, itd.
11. Jak funkcjonuje samorząd uczniowski. To ważna informacja, pokazująca też na ile rzeczywiście uczniowie są traktowani poważnie, w jakim stopniu rozwija się ich społeczne i obywatelskie kompetencje.
12. Jeszcze nie wiem jakie, ale na pewno podpowiecie mi. Może o gazetce szkolnej albo szkolnym radiu. Albo o innych specyficznych dla Waszej placówki zwyczajach. Wycieczki, pikniki, itd. Itp.

Kto ma to zrobić i kiedy?

Jeśli jako dyrektor albo wychowawca (bo można też zrobić informator o naszej klasie) podejmiesz decyzję, że tworzycie takie dokument, to warto zacząć od spotkania z całym zespołem i przedstawienie pomysłu. W przypadku szkoły powinni to być nauczyciele, przedstawiciele obsługi i administracji, przedstawiciele rodziców i uczniów. Możecie też zaprosić zaprzyjaźnione osoby z otoczenia szkoły.  A potem ustalić, co jest do zrobienia – pamiętajcie, że nie wystarczy napisać teksty. Ktoś powinien dokonać ich korekty. Potem trzeba wszystkie elementy połączyć, zredagować. Potem trzeba zrobić skład, dodać ilustracje. Na pewno można to zrobić w formie e-booka ale warto też wydrukować chociaż kilka egzemplarzy, żeby móc je chociaż pokazać tym, których będziemy zachęcali albo obligowali do przeczytania.

A potem, kiedy już mamy listę zadań do wykonania każdy może wybrać sobie takie, które jemu będzie odpowiadało. Na pewno potrzeba też wyznaczyć albo powołać koordynatora. Takiego kierownika projektu, aby wspierał zespół w utrzymaniu terminów, współpracy i wytrwałości w działaniu.

Życzę powodzenia i będę wdzięczna, jeśli po opracowaniu takiego informatora podzielicie się nim ze mną 😊